Tom I
Domowe ognisko – gdzie i jak mieszkano?
Wybierzcie się razem z Bebokiem na polską wieś, aby poznać tradycyjną architekturę ludową, budynki mieszkalne i ich wyposażenie, zabudowania gospodarcze, a także najważniejsze elementy sztuki zdobniczej.
Rozdział 1
Domowe ognisko
Dom jest przestrzenią, która większości z nas kojarzy się nie tylko z obowiązkami (np. praniem, sprzątaniem, gotowaniem czy odrabianiem lekcji), ale też z bezpieczeństwem oraz czasem spędzanym z domownikami (np. z wspólnymi posiłkami i rozmowami). Dom jest też synonimem relaksu i odpoczynku. Współczesne przestrzenie mieszkalne są rozmaite. Można wskazać przykładowo: domy jednorodzinne wolnostojące, w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, a także kamienice oraz bloki. Budynki, drogi, miejsca kultu religijnego, pomniki, tory kolejowe czy linie energetyczne tworzą krajobraz kulturowy, czyli wszystko to, co zostało wpisane przez człowieka w przestrzeń przyrodniczą.
Rozdział 2
W rzędzie i w szeregu
Poszczególne wsie różnią się między sobą wieloma szczegółami, w tym układem domów i ulic. Dzieje się tak dlatego, że na rozwój osadnictwa wiejskiego wpływały czynniki przyrodniczo-geograficzne (np. pokrycie/zalesienie terenu i jego ukształtowanie, klimat, występowanie wody, poziom żyzności gleby), jak i społeczno-gospodarcze (np. wydarzenia historyczne, rozwój technik uprawy ziemi). Na przestrzeni wieków te elementy doprowadziły do wykształcenia się określonych typów wsi.
Rozdział 3
Czym zagroda bogata, tym rada
Wygląd, czyli układ przestrzenny, wiejskiej zagrody był zależny od wielu czynników (np. poziomu rozwoju cywilizacyjnego oraz modelu gospodarowania). Na przestrzeni wieków zagroda na wsi podlegała wielu przeobrażeniom.
Rozdział 4
Dom choć ciasny, ale własny
Podczas budowania domów ludzie starali się zapewnić sobie przychylność sił nadprzyrodzonych. Pod fundamentami nowego domu umieszczano zatem rzeczy, które miały przynosić domownikom szczęście, np. jajka lub ich skorupki, kawałki chleba (aby zagwarantować dostatek pożywienia), podkowę lub monetę (jako oznakę pomyślności), a także poświęcone ziele, fragmenty modlitwy, święty medalik lub różaniec (dla zapewnienia opieki Bożej opatrzności), czy sól (jako ochronę przed pożarem).
Rozdział 5
Dobra gospodyni dom wesołym czyni
Wygląd chaty na polskiej wsi zmieniał się w zależności od regionu i zamożności gospodarza. Wiejskie domy różniły się od siebie liczbą pomieszczeń i ich wyposażeniem. Niektóre chaty były zdobione z zewnątrz. Najbardziej popularnym sposobem rozplanowania pomieszczeń w chałupie na wsi był układ: sień – izba – komora. Warto przy tym dodać, że w niektórych domach wejście znajdowało się na jednym z końców chaty, a w innych – pośrodku jej dłuższej ściany. Pierwsze pomieszczenie, do którego prowadziły drzwi wejściowe, stanowiła sień (odpowiednik współczesnego korytarza lub przedpokoju). Zdarzało się tak, że ta przestrzeń była przedzielona ścianką, za którą znajdowały się schody prowadzące na strych lub do niewielkiego składziku.
Rozdział 6
Szczęśliwy dom, gdzie pająki są
W XIX w., kiedy w chatach pojawiały się już kominy, a zatem dym wydobywający się z paleniska kuchni nie brudził już ścian izby, mieszkańcy wsi zaczęli zdobić wnętrza swoich domostw. Bielili je wapnem, gliną lub farbami. W małopolskiej wsi Zalipie kobiety malowały zakopcone ściany chat, aby rozjaśnić wnętrza, zniwelować ślady po sadzy i upiększyć pomieszczenia. Wykonywały tzw. packi (nieregularnej wielkości plamy). Z czasem stwierdzono, że przypominają one kwiaty. W miarę upływu czasu zdobienia na ścianach stały się coraz bardziej kunsztowne i oryginalne.
Zadania Etnoekipy
Zadania Etnoekipy to wspaniała zabawa zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.
Można dopasowywać, kolorować, łączyć elementy, układać, tworzyć własne kompozycje, dzięki czemu utrwalicie sobie wiedzę, a jednocześnie ciekawie i twórczo spędzicie czas! Zadania Etnoekipy to także doskonały materiał edukacyjny dla nauczycieli szkół podstawowych.
Dobrej zabawy!
Zadanie 1
Zadanie 2
Zadanie 3
Zadanie 4
Zadanie 5
Zadanie 6