Tom IV
Ładnie i paradnie – w co się ubrać?
Wybierzcie się razem z Bebokiem w ekscytującą podróż w czasie! Podczas czwartej wyprawy – zaplanowanej oczywiście przez Chmuri – dowiecie się, czym na wsi różnił się codzienny ubiór od stroju odświętnego. Wasza podróż będzie też okazją do poznania tkanin, wzorów oraz zdobień, które były popularne na terenach wiejskich w różnych regionach Polski.
Rozdział 1
Ładnie i paradnie
Stroje w każdym regionie Polski różniły się materiałami, kolorystyką oraz wzorami Na dawnej wsi inaczej ubierano się do pracy, a jeszcze inne stroje zakładano podczas świąt, zabaw lub innych uroczystości. Mianem odzieży ludowej (zwanej odzieniem lub przyodziewkiem) określa się wszystko to, co mieszkańcy wsi nosili na sobie. Ważnymi elementami wyglądu były też sposób czesania włosów i rodzaj noszonej biżuterii (ozdób). Odzież pełniła różne funkcje, ale najważniejszą z nich była funkcja praktyczna – ubranie stanowiło ochronę przed zimnem i nadmiernym ciepłem, miało być wygodne i nie krępować ruchów.
Rozdział 2
Ubranka i inne wdzianka
W przeszłości na wsiach stroje dorosłych i dzieci praktycznie nie różniły się od siebie. Wyjątek stanowiły tylko niemowlęta, które ubierano w krótkie koszulki z płótna. Dopóki nie nauczyły się chodzić i leżały w kołyskach, były owijane kawałkami tkanin, które nazywano powijakami, a na główki zakładano im czepeczki. Kiedy dzieci opanowały już sztukę chodzenia, wówczas zakładano im proste koszulki, często sięgające do ziemi. W pasie przewiązywano je sznurkiem albo kolorową tasiemką, czyli krajką.
Rozdział 3
Co wieś to inna pieśń i… ubranie
Strojem ludowym nazywa się odświętny strój chłopski, który był nie tylko elegancki, ale i reprezentatywny dla danego regionu geograficznego. To właśnie po takim ubiorze rozpoznawano pochodzenie danej osoby. Piękny strój był powodem do dumy, dlatego zakładano go tylko na szczególne okazje. I choć na przestrzeni wieków zmieniały się trendy, to jednak mieszkańcy wsi zawsze bardzo dbali o to, aby ich odświętne ubiory były najpiękniejsze i modne. Najłatwiej podzielić wszystkie wiejskie stroje według rodzaju tkanin, z których zostały uszyte.
Rozdział 4
Farbowane, malowane, drukowane
Dawniej na wsi samodzielnie farbowano tkaniny. Używano do tego barwników naturalnych, czyli roślinnych. Mieszkańcy wsi doskonale wiedzieli, jaką roślinę należy zastosować, aby uzyskać wymagany kolor. Najtrudniejszą barwą do uzyskania był kolor niebieski, a to dlatego, że rzadko występował w naturze i szybko zaczynał blaknąć. Na południu Polski (m.in. na Podhalu, Spiszu i w Beskidzie Śląskim) niektóre elementy góralskich strojów ludowych wykonywano z modrzyńca (czyli tkaniny bawełnianej barwionej na kolor niebieski – modry). Potem na takim pięknym materiale (najczęściej płóciennym) umieszczano różne wzory za pomocą specjalnych klocków (pieczątek), które namaczano w farbie.
Rozdział 5
Krawiec bez surduta, a szewc bez buta
Na dawnej wsi tworzeniem ubiorów codziennych i roboczych zajmowano się we własnym zakresie.
Często odzież wykonywano ręcznie, ponieważ maszyny do szycia zaczęły się pojawiać na wsiach dopiero w drugiej połowie XIX w. Urządzenia te były wyposażone w pedały, dzięki którym wprawiano maszynę w ruch i można było szyć.
Rozdział 6
Haftowanie, wyszywanie, czyli igłą malowanie
Strój ludowy ozdabiano na wiele sposobów. Hafciarstwo (zwane dawniej na wsi wyszywaniem) było jednym z nich. Kobiety za pomocą igły i kolorowych nici zdobiły rozmaite tkaniny (najczęściej płótno oraz materiały wełniane, a także lekki, niemal przezroczysty tiul), wykonując na nich nieraz bardzo skomplikowane wzory. W przeszłości, na wsi, nici wykonywano i farbowano samodzielnie.
Z czasem dopiero kobiety zaczęły kupować je także w sklepikach lub na jarmarkach.
Rozdział 7
W malowanej skrzyni
Na dawnej wsi ubrania, które zakładano na co dzień, nie były chowane do szaf i układane na półkach. Umieszczano je na żerdkach (drążkach montowanych pod sufitem), nazywanych też grzędami lub policami. Odzież rozmieszczano w taki sposób, aby łatwo można było po nią sięgnąć w każdej chwili. Do przechowywania różnego rodzaju odzienia wiejskiego służyły również kosze albo duże naczynia drewniane (skrzynie). Najpiękniejszym meblem stojącym w wiejskich izbach były skrzynie posagowe.
Rozdział 8
Koroneczka nie tylko do okieneczka
Stroje ludowe zdobiono m.in. haftami i koronkami (wyrobami z nici, które wykonywano przy użyciu odpowiednich narzędzi). Te drugie doszywano do mankietów i kołnierzyków koszul, a także do fartuchów. Robieniem koronek zajmowały niekiedy wyspecjalizowane koronczarki.
Zadania Etnoekipy
Zadania Etnoekipy to wspaniała zabawa zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.
Można dopasowywać, kolorować, łączyć elementy, układać, tworzyć własne kompozycje, dzięki czemu utrwalicie sobie wiedzę, a jednocześnie ciekawie i twórczo spędzicie czas! Zadania Etnoekipy to także doskonały materiał edukacyjny dla nauczycieli szkół podstawowych.
Dobrej zabawy!
Zadanie 1
Zadanie 2
Zadanie 3
Zadania 4 i 5
Zadanie 6