Tom VII
Kto był kim na wsi?
Ekipa badaczy terenowych − Bazyl, Chmuri, Buczka i Bebok – których poznaliście już w tej serii książek, zabierze Was w kolejną ekscytującą podróż! Podczas siódmej wyprawy odkryjecie, czym zajmuje się dziedzina nauki zwana etnografią. Razem z Etnoekipą poznacie życie i pracę oraz tradycje mieszkańców dawnej polskiej wsi.
Rozdział 1
Jedna wieś a wielu mieszkańców
W miastach i miasteczkach żyli mieszczanie, w dworach i pałacach rezydowała szlachta, a na wsiach mieszkali chłopi. Wszyscy tworzyli społeczności lokalne, w których każdy miał swoje miejsce i wykonywał określone zadania. Od czasów średniowiecza aż do XIX wieku wsie miały swoich właścicieli, którzy decydowali o tym, kiedy i gdzie powstanie osada. Właściciel wsi mieszkał we dworze. Z kolei zakładaniem wsi zajmował się zasadźca. To od niego zależało, jak duża będzie wieś, jakie powstaną w niej domy, co będzie można siać na polach i jakie zwierzęta hodować
oraz kto zostanie sołtysem.
Rozdział 2
Idąc do wójta, oba się bójta
Współczesny podział administracyjny Polski obejmuje szesnaście dużych województw. Każde województwo składa się z powiatów, każdy powiat – z gmin (w tym gmin wiejskich), a każda gmina – z sołectw. Osobą odpowiedzialną za funkcjonowanie gminy wiejskiej, zarówno dawniej, jak i dziś, jest wójt, a sołectwa – sołtys. W przeszłości oba te urzędy były dziedziczne, co oznacza, że przysługujące włodarzom prawa i obowiązki przechodziły z ojca na najstarszego syna. Wójtowie, jako pośrednicy między właścicielami ziemskimi, a mieszkańcami należących do nich wsi, odpowiadali za utrzymywanie porządku, zbieranie podatków, powoływanie rady, wymiar sprawiedliwości i obronę wsi przed wrogami.
Rozdział 3
Kto ma księdza w rodzie, tego bieda nie ubodzie
Nieodłącznym elementem życia mieszkańców wsi była wyznawana przez nich religia i przynależność do wspólnoty wiernych. Osoby należące do Kościoła rzymskokatolickiego były zorganizowane w parafiach. Na czele parafii stał ksiądz, nazywany proboszczem. Ksiądz, jako osoba wykształcona i posiadająca święcenia kapłańskie, zajmował ważne miejsce w strukturze wspólnoty. Pełnił rolę przewodnika w sprawach duchowych i kościelnych. Odprawiał msze i nabożeństwa, chrzcił, udzielał ślubów, przewodniczył obrzędom pogrzebowym. Zdarzało się, że przy parafiach funkcjonowały tzw. szkółki parafialne, w których dzieci uczyły się religii, a także czytania i pisania.
Rozdział 4
Bogu na chwałę, ludziom na pożytek
Bezpieczeństwo i zdrowie było istotnym aspektem wspólnotowego życia wsi. W przypadku klęski żywiołowej, takiej jak powódź, huragan czy pożar, wzajemnie się wspierano i pomagano w spontanicznym ratowaniu dobytku. Szczególnie dotkliwe skutki w obrębie drewnianej zabudowy wsi wywoływały pożary. Z tego względu od XIX wieku zaczęto organizować pierwsze oficjalne jednostki pożarnicze – straże ogniowe. Stanowiły one pierwowzór dzisiejszych Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP). Do walki z ogniem lub wezbraną wodą stawali dobrowolnie mężczyźni nazywani druhami, uzbrojeni początkowo wyłącznie w wiadra, tłumice i topory.
Rozdział 5
Bieda temu dokuczy, co się za młodu nie uczy
Dzieci uczyły się podstawowych umiejętności życiowych przez obserwację i współuczestnictwo w życiu rodzinnym, w pracy w gospodarstwie oraz tradycyjnych zwyczajach i obrzędach. Tę wiedzę przekazywały im osoby starsze – rodzice, babcie i dziadkowie. To oni posiadali najwięcej doświadczenia, którym gotowi byli dzielić się z następnym pokoleniem. Uczono się także od siebie nawzajem – starsze dzieci uczyły młodsze, a te obserwowały to, co robią starsze.
Rozdział 6
Co wieś to inna pieśń
Mieszkańcy wsi znani byli ze zdolności artystycznych i wewnętrznej potrzeby tworzenia, umilającej ich nierzadko ciężki los. Wszyscy śpiewali jak umieli – podczas pracy w domu, na polu, w ogrodzie czy lesie. Osoby o wyjątkowym głosie występowały jako soliści podczas wesel lub prowadziły śpiewy przy zmarłym, ciesząc się dzięki temu szacunkiem w społeczności lokalnej. Znali na pamięć pieśni, piosenki i wiersze (tzw. oracje), które dobierali stosownie do okazji. Kto zaś potrafił czytać, miał odręcznie spisane „śpiewniki” w grubych zeszytach.
Zadania Etnoekipy
Zadania Etnoekipy to wspaniała zabawa zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.
Można dopasowywać, kolorować, łączyć elementy, układać, tworzyć własne kompozycje, dzięki czemu utrwalicie sobie wiedzę, a jednocześnie ciekawie i twórczo spędzicie czas! Zadania Etnoekipy to także doskonały materiał edukacyjny dla nauczycieli szkół podstawowych.
Dobrej zabawy!
Zadanie 1
Zadanie 2
Zadanie 3
Zadania 4 i 5
Zadanie 6
Zadanie 7
Zadanie 8